Nếu có dịp đến Hòa Bình có một điểm thăm quan thú vị mà du khách không nên bỏ lỡ đó chính là Bảo tàng Không gian văn hóa Mường. Không như suy nghĩ của nhiều người, Bảo tàng là những gì khô khan, thiếu sức sống, đến với Bảo tàng Không gian văn hóa Mường du khách không chỉ được tìm hiểu về văn hóa dân tộc Mường mà còn được sống trong không gian rất thiên nhiên, gần gũi và đầy sức sống nơi đây.
Nằm trên một diện tích rộng lớn tới 5 ha, trên một vạt đồi trong thung lũng đá vôi nhỏ, Bảo tàng Không gian văn hóa Mường được chia thành hai khu vực chính là Khu Tái hiện và khu Trưng bày.
Khu trưng bày là nơi trưng bày theo chủ đề những hiện vật có giá trị như: Cồng, Chiêng, Lư, Ninh đồng hay những hiện vật về đời sống, sinh hoạt văn hóa của người Mường như dụng cụ đánh bắt cá, công cụ dệt, dụng cụ săn bắn, phòng tang ma, dụng cụ sinh hoạt trong gia đình…
Trong khu vực trưng bày còn có không gian nghệ thuật được gọi là Muong Studio. Không gian nghệ thuật như một bảo tàng thu nhỏ là nơi giao lưu, sáng tác và tổ chức triển lãm cho các nghệ sỹ trong cũng như ngoài nước. Thư viện trong khu vực trưng bày với hơn 5000 đầu sách thuộc nhiều thể loại khác nhau cũng là nơi hấp dẫn du khách. Nếu như Khu Trưng bày hấp dẫn những nhà nghiên cứu thì Khu Tái hiện thực sự thu hút người xem với những không gian rất gần gũi, rất thật tái hiện lại cuộc sống của đồng bào dân tộc Mường xưa và nay.
Trên con đường dốc men theo sườn đồi 4 khu nhà sàn đại diện cho 4 tầng lớp lao động trong xã hội Mường lần lượt xuất hiện trước mắt du khách thăm quan.
 |
 |
| Khu vực trưng bày gồm nhiều không gian khác nhau như nơi trưng bày các tác phẩm nghệ thuật, nơi trưng bày tái hiện lại cuộc sống hàng ngày của đồng bào Mường... |
Ngôi nhà đầu tiên mà khách tham quan nhìn thấy chính là Nhà Lang, Nhà Lang là ngôi nhà dành cho tầng lớp có quyền lực cao nhất, nắm quyền thống trị toàn bản Mường. Tiếp sau nhà Lang là đến nhà Âu, đây là ngôi nhà dành cho những người giúp việc có địa vị của quan Lang. Nhà dành cho tầng lớp bình dân trong xã hội Mường được gọi là Nhà Noóc. Cuối cùng là Nhà Nóc Trọi dành cho tầng lớp bần cùng nhất trong xã hội Mường.
Theo thứ bậc, quyền uy và sự giàu có những ngôi nhà cũng có kích thước và quy mô tương tự. Nhà quan Lang luôn là ngôi nhà to nhất, đẹp nhất được dựng hoàn toàn bằng gỗ với sàn nhà cao. Nhà Âu nhỏ hơn một chút so với nhà quan Lang, đồ đạc trong nhà cũng sơ sài hơn. Nếu như những căn nhà Noóc của người dân thường cũng được dựng từ gỗ và một vài vặt liệu tre nứa khác thì những căn nhà dành cho tầng lớp thấp nhất của xã hội Mường – nhà Nóc Trọi chỉ được dựng một cách tạm bợ bằng tre, nứa.
 |
| Tàn tích còn lại của nhà Quan Lang đã bị cháy trong một trận hỏa hoạn năm 2013 |
 |
 |
| Nhà Noóc dành cho tầng lớp bình dân trong xã hội Mường và nhà Nóc Trọi - nơi mà những tầng lớp bần hàn nhất trong xã hội Mường sinh sống.. |
Được xây dựng trên một diện tích đẹp, rộng, thoáng mát và rất dễ tìm, Bảo tàng Không gian văn hóa Mường là điểm đến lý tưởng cho khách du lịch khi đến Hòa Bình. Không chỉ những du khách yêu thích và muốn tìm hiểu văn hóa dân tộc, bảo tàng Mường còn thu hút những du khách yêu thiên nhiên, yêu cảnh quan tự nhiên bởi nơi đây có sự kết hợp lý tưởng giữa thiên nhiên và kiến trúc.
Ngay từ lối vào, du khách đã bị lôi cuốn bởi đường dốc lên thoai thoải với hàng cây rợp bóng hai bên đường, Những bánh xe quay nước cũng được sưu tập về trưng bày dọc đường vào. Từ đường cái vào khoảng chừng 50 mét là khu vực lễ tân đón khách với kiến trúc nhà sàn rất đẹp mắt. Ở đây cũng có cả khu vực bán hàng lưu niệm với những sản phẩm thủ công và những sản vật của rừng núi do đồng bào Mường chế biến rất đa dạng để du khách mua làm quà tặng. Không gian này cũng có khu vực ẩm thực, giải khát để du khách nghỉ chân, trò chuyện hay đơn giản là đắm mình với thiên nhiên, cảnh quan vùng rừng núi.
 |
| Lối vào bảo tàng đẹp mắt với cây xanh rợp bóng và những bánh xe quay nước khổng lồ được xếp dọc đường vào.. |
Có một điều đáng tiếc đó là căn nhà của quan Lang với tuổi thọ hơn 100 đã bị thiêu hủy trong một trận hỏa hoạn năm 2013, hiện nay tại vị trí căn nhà này chỉ còn lại phần cột nhà cháy đen. Việc phục dựng lại căn nhà hiện vẫn đang được bàn bạc, lấy ý kiến tuy nhiên để có thể phục dựng được ngôi nhà trăm tuổi đó chắc sẽ cần nhiều thời gian. Mặc dù vậy, đến thăm quan Bảo tàng Không gian văn hóa Mường hiện nay, du khách sẽ vẫn tìm được hình ảnh nhà quan Lang qua các ấn phẩm, tư liệu…
Tuy mới được thành lập năm 2007, lại là một bảo tàng tư nhân song Bảo tàng Không gian văn hóa Mường đã sớm thành công, được công chúng trong và ngoài nước biết đến bởi sự chuyên nghiệp trong cách thức tổ chức cũng như sự đầu tư bài bản. Nếu có dịp đến Hòa Bình hãy dành thời gian qua thăm quan và trải nghiệm tại Bảo tàng Không gian văn hóa Mường để hiểu vì sao bảo tàng lại được du khách, công chúng yêu thích như vậy.
Nguồn: vanhoa.gov.vn
