Phú Yên vốn nổi tiếng với danh thắng độc đáo Gành Đá Đĩa. Nhưng ít ai biết rằng, cách đó không xa tồn tại một vẻ đẹp hữu tình của mây trời sông nước – đầm Ô Loan.
Đầm Ô Loan thuộc địa phận huyện Tuy An, có diện tích toàn mặt nước là 1.570ha và độ sâu trung bình 1,2 - 1,4m, mùa mưa có thể sâu tới 3m. Đầm cách thành phố Tuy Hoà về phía Bắc 20km, được bao bọc chung quanh bởi 5 xã và 10 thôn làng. Nước trong đầm thuộc loại nước lợ do đầm ăn thông ra biển bằng cửa Lễ Thịnh, đưa nước mặn vào đầm mỗi khi thuỷ triều lên, đầm cũng nhận nước ngọt từ sông Cái và các con suối nhỏ chung quanh đổ vào.
Trên đỉnh đèo Quán Cau, phóng tầm nhìn bao quát khắp cả vùng, đầm Ô Loan như một mặt hồ rộng yên ả được bao bọc bởi những dãy đồi thấp thoai thoải với những ruộng mía xanh ngắt. Nhìn từ phía Nam, đầm Ô Loan giống như chim phượng hoàng đang xoải cánh, còn trên bản đồ Ô Loan giống con thiên nga đang thong thả bay trên bầu trời cao xanh thăm thẳm.
Phía Tây đầm Ô Loan là những quả đồi nhỏ nằm san sát nhau, phía Đông là mả Cao Biền, dân gian cho rằng trên đường đi ếm hại nhân tài nước Nam, Cao Biền đã bị trời chôn tại đây. Nhưng thật ra, đây không phải là mả mà là một cồn cát, tuy nằm sát biển, sóng gió vô chừng nhưng nhờ có một luồng gió xoáy mang cát bồi đắp, nên không khi nào mả bị sụp xuống thấp.
Nhìn về hướng núi Từ Bi sẽ thấy một doi đất chảy ra đầm Ô Loan như một con chim hạc vừa giang đôi cánh rộng vừa cúi đầu xuống mặt hồ uống nước. Núi Từ Bi chính là nhánh nhỏ của đèo Quán Cau, phía dưới có con suối cùng tên chảy ngoằn ngoèo qua các khe núi rồi chảy ra đầm trông rất lạ mắt. Còn trên bản đồ, đầm Ô Loan lại giống như con thiên nga đang thong thả bay.
Trong bất kỳ thời điểm nào của một ngày, bạn cũng có dịp tận hưởng những khoảnh khắc đẹp nhất: khi bình minh lên, các dãy đồi phía Đông – Nam có dáng như một con chim khổng lồ đang chuẩn bị cất đôi cánh bay lên trời cao lộng gió, khi hoàng hôn buông xuống các dãy đồi phía Đông như con chim đang xoải rộng cánh trên mặt hồ.
Quan sát cảnh tượng quanh bờ, bạn không khỏi ngỡ ngàng bởi quanh bờ có những ghềnh đá nhô ra với nhiều hình dạng khác nhau, có nhiều cách so sánh ví von như cánh chim vươn cao, như tà áo lụa bay mềm mại. Có rất nhiều thi sĩ đã nảy sinh cảm hứng viết lên những vần thơ tuyệt bút từ cảnh tượng thiên nhiên tươi đẹp nơi đây.
Ô Loan là một đầm nước lợ, gần như nằm trọn trong đất liền. Nhờ điều kiện thuận lợi, con nước liên tục lưu thông, cả nước mặn và nước ngọt nên sản vật ở đầm Ô Loan vô cùng phong phú.
Đầm có món đặc sản là sò huyết cơm dày thịt, ngọt và thơm. Dưới thời phong kiến, các quan lại khi về Phú Yên thường ra đầm Ô Loan thưởng ngoạn phong cảnh và thưởng thức món sò huyết. Ngoài ra, còn nhiều đặc sản ngon khác như hàu và cua huỳnh đế cùng nhiều món khác như tôm rắn, tôm bạc, mực, sứa, rau câu, điệp, cá mú… đủ sức làm thỏa mãn khách sành ăn.
Đặc biệt, du khách đến đây còn được tận hưởng cái thú thả bè ra giữa đầm trong đêm khuya tĩnh mịch chỉ có tiếng sóng nước, ếch kêu mà thưởng thức những món ngon của đầm Ô Loan.
Hàng năm đến ngày mùng 7 tháng giêng âm lịch, lễ hội cầu ngư của ngư dân vùng đầm Ô Loan được tổ chức, hàng vạn người từ khắp nơi về tham dự.
Tham quan đầm Ô Loan mỗi khi bình minh lên hay hoàng hôn xuống, du khách có thể cảm nhận được vẻ đẹp kỳ vĩ của đầm trong sắc màu kỳ diệu của mặt trời, rồi ví von như những cánh chim đang vươn cao hay tà áo lụa khổng lồ mềm mại cứ từ từ bay lên cùng trời đất. Và đó cũng là thi hứng để biết bao vần thơ tuyệt bút của nhiều thi sĩ tài hoa được chắp cánh khi đến với danh thắng độc đáo này của vùng đất Phú Yên. Đầm Ô Loan được Bộ Văn hóa – Thông tin xếp hạng là di tích danh thắng quốc gia.
Du lịch, GO!
