Nằm phía Đông Quốc lộ 1A, căn cứ quân sự Dốc Miếu - Cồn Tiên thuộc xã Gio Phong- Gio Linh, cách Cầu Hiền Lương chừng 7 km về phía nam. Dốc Miếu là đồi đất bazan nằm trong vùng địa hình 3 con dốc chạy ngoằn ngoèo.
Để ngăn chặn mọi sự chi viện từ miền Bắc vào chiến trường miền Nam, địch bố trí trên phòng tuyến nhiều căn cứ quân sự mạnh nối từ bờ biển xã Gio Hải lên đến Bến Ngự, Dốc Sỏi, Dốc Miếu, Cồn Tiên, kéo qua căn cứ Bải Sơn, Động Tròn đến Tân Lâm, Đầu Mầu cùng phòng tuyến bảo vệ Đường 9 lên tận biên giới Việt- Lào.
Trên phòng tuyến đó, Mỹ ngụy xây dựng hệ thống hàng rào điện tử Mc Namara (mang tên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ), gồm 12 lớp kẽm gai chồng nhau cao 3 m, trên mặt hàng rào có cài mìn tự động, phía dưới hàng rào là bãi mìn dày đặc rộng hàng trăm mét. Ngoài ra, địch còn rải hệ thống “cây nhiệt đới” là loại phương tiện thông tin nhạy bén nhằm phát hiện mọi xâm phạm trong phạm vi phòng tuyến.
Ở các cứ điểm có hệ thống đèn pha cực mạnh để kiểm soát chống mọi sự xâm nhập vào ban đêm. Cùng với hệ thống “ mắt thần điện tử”, kiểm soát mọi chuyển động là đội ngũ binh lính “hồn ma biên giới”, biệt kích Mỹ được huấn luyện công phu, thiện nghệ thường xuyên len lỏi vào hành lang của ta để chống phá mọi hoạt động của du kích.
Dốc Miếu được coi là cứ điểm quan trọng nhất của phòng tuyến Mc Namara. Ở đây địch xây dựng hệ thống hầm nhà vòm, hệ thống lô cốt di động bằng bê tông và trận địa pháo mặt đất hướng bắn ra bờ Bắc sông Bến Hải, có trận địa phòng không 37, trung tâm điều khiển bảo vệ hàng rào, chi đội thiết giáp tuần tra cùng nhiều đại đội hổn hợp Mỹ - ngụy. Xung quanh căn cứ ngoài các hàng rào kẽm gai dày bom mìn là hệ thống máy móc báo động chống xâm nhập.
Ngoài ra, theo một tài liệu, căn cứ pháo binh Cồn Tiên của lính thủy đánh bộ Mỹ đồ sộ hơn. Ở đây, luôn thường trực khoảng 500 lính thủy đánh bộ Mỹ với rất nhiều lô cốt, hầm chỉ huy được dựng kiên cố. Nóc hầm và lô cốt đều lót đà sắt và ghi sân bay, bên trên chất bao cát dày đặc, ít nhất cũng khoảng một mét, có chỗ đến hai mét, muốn đánh sập chắc phải cần đến bom. Ước tính, pháo từ bờ bắc hàng ngày giã vào Cồn Tiên, có ngày lên đến 3.000 quả, còn phía Mỹ đáp trả bờ bắc có ngày lên đên 20.000 quả.
Tuy là một căn cứ hiện đại nhưng hàng rào điện tử này đã bị dần dần vô hiệu hóa bởi những hoạt động của ta. Liền trong hai trận ngày 27/7/1966 và 20/3/1967, quân ta tập kích 1.000 quả đạn pháo 100 ly, 1,5 ly, 1.500 quả đạn kachiusa, 400 quả cối vào căn cứ Dốc miếu, diệt 1.370 lĩnh Mỹ, phá hủy 3 kho xăng, 4 kho đạn, 11 khẩu pháo, 40 xe, 5 máy bay lên thẳng… tiếp đó, hàng rào điện tử liên tục bị đánh tơi tả.
Đến năm 1972, chiến dịch tấn công nổi dậy mạnh mẽ trên chiến trường Quảng Trị - Dốc Miếu - Cồn Tiên, du kích Trung Giang, Trung Hải, Trung Sơn đã vây chặt và bắn hàng trăm quả đạn DKD, A2 và bom phóng vào căn cứ trong suốt 3 ngày, buộc địch phải tháo chạy vào đêm 31/3/1972 kéo theo sự tan rã của căn cứ Quán Ngang.
Suốt 5 năm, từ 1967 đến 1972, du kích Gio Linh và bộ đội bắc Quảng Trị bám sát "con mắt thần" của hàng rào điện tử từng ngày. Khi bao vây lỏng, khi khép chặt vòng quay, khi đánh lẫn giữ hành lang, thả cốt vào lon bò sữa, treo trên hàng rào, quấy rối không cho địch ngủ yên, tẩm xăng vào chuột, đốt cháy thành ngọn lửa, thả vào hàng rào địch gây những đám cháy làm rối loạn đối phương. Ngoài ra, lực lượng súng bắn tỉa phục kích, bất cứ lúc nào cũng có thể nhả đạn, biến cuộc sống trên hàng rào điện tử trở nên không bình thường... Cuối cùng, quân địch đã tháo chạy, bỏ lại hàng rào “bất khả xâm phạm” vào lãng quên.
Ngày nay, địa danh dốc Miếu - Cồn Tiên lại trở thành tài sản quý, một di tích hấp dẫn du khách trong hành trình tour du lịch DMZ của Quảng Trị. Nơi đây, sừng sững trên đỉnh đồi cao là một tượng đài chiến thắng ghi công các chiến sĩ giao liên đã góp phần đập tan hệ thống pháo đài Dốc Miếu - Cồn Tiên.
Dưới chân tượng đài chiến thắng là các đồi cây cao su nối dài tít tắp, minh chứng cho cuộc sống đang hồi sinh mạnh mẽ trên mảnh đất một thời bom lửa. Nhìn từ tượng đài chừng 7 km về phía Bắc là di tích đôi bờ Hiền Lương, một biểu tượng của khát vọng thống nhất non sông, khát vọng độc lập tự do của một dân tộc kiên cường.
Du lịch, GO! tổng hợp từ Travel Zizi, TTĐT Tỉnh Quảng Trị...
