Người Hà Nhì thường ăn Tết bắt đầu từ ngày Thìn (con rồng) của tháng 12 dương lịch hàng năm.
Trước đây, người Hà Nhì (xã Sín Thầu, huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên) ăn Tết cổ truyền trong 5 ngày, hiện nay chỉ diễn ra trong 3 ngày, bắt đầu từ ngày Thìn.
Không khí Tết tràn ngập khắp các bản làng, đi đâu cũng thấy những nụ cười rạng rỡ.
Trong ngày Tết của người Hà Nhì, thịt lợn dâng cúng tổ tiên là lễ vật bắt buộc các gia đình phải có. Dù giàu hay nghèo, vào ngày Tết, tất cả mọi gia đình đều mổ lợn đón năm mới.
Đây là những con lợn đực, được thiến từ đầu năm để vỗ béo do các hộ gia đình tự nuôi lấy. Nhà có điều kiện thì mổ lợn từ 60 - 100kg, thậm chí là 150kg, nhà khó khăn cũng mổ lợn 40 - 50kg.
Khi mổ lợn ăn Tết, lá gan là thứ đặc biệt quan trọng của người Hà Nhì giống như người Kinh vẫn hay xem chân gà vào dịp Tết.
Người Hà Nhì nhìn vào lá gan lợn lành lặn, màu sắc tươi tốt, mật lợn phải căng đầy thì năm đó chăn nuôi mới phát triển, anh em con cháu sẽ vui vẻ thuận hòa.
Lợn mổ thịt xong sẽ cắt mỗi thứ một ít, đem luộc chín sắp lên mâm cùng với bát cơm, củ gừng, ba chén để chủ nhà cúng khấn mời tổ tiên.
Chủ nhà cúng xong sẽ gọi cả gia đình vào quỳ trước bàn thờ cùng khấu đầu lạy tạ. Số thịt lợn còn lại sẽ được bảo quản một phần để ăn lâu dài, một phần được chế biến thành các món ăn mời khách đến thăm chúc tết gia đình.
Sau lễ cúng, các gia đình sắp mâm cỗ mời mọi người cùng nâng ly chúc mừng một năm mới với nhiều điều tốt đẹp. Trong mâm rượu luôn vang lên những lời chúc mừng 'chú mừ chú xá, à kha pi pô' - chúc mừng năm mới, chúc mừng sức khỏe.
Người Hà Nhì sống cởi mở dễ gần và rất coi trọng tình cảm. Vì vậy, vào ngày Tết, khách mời của gia đình ngoài người thân và anh em trong họ, trong bản thì có rất nhiều người ở vùng khác cũng được các gia đình mời đến ăn Tết, trong đó có cả người Kinh, người Mông, người Thái.
Mọi người ăn uống, chúc nhau cho đến khi màn đêm buông xuống, tất cả bà con tập trung ra ủy ban xã tham gia chương trình văn nghệ chào đón năm mới.
Những bài hát, điệu nhảy, điệu múa mang đậm bản sắc dân tộc được thể hiện bởi các cụ già đến nam thanh nữ tú và các cháu thiếu nhi.
Khoảng 22h, mọi người ào xuống sân nhảy sạp rồi đốt lửa, gõ trống, chiêng tưng bừng. Trong tiếng trống, tiếng nhạc, tiếng hát vang vọng khắp núi rừng.
Sau đêm hội văn nghệ, gần 2h hôm sau, khi đống lửa chỉ còn lại than hồng, mọi người về nhà chuẩn bị cho một ngày của năm mới.
Khoảng 5h, khi màn đêm chưa tan, đã nghe thấy tiếng giã bánh dày thậm thịch đánh thức bình minh cả bản. Tết cổ truyền của người Hà Nhì chẳng thể thiếu bánh dày. Bánh làm từ cơm nếp trộn với vừng rang thơm nức, giã nhuyễn thủ công bằng cối đá chôn ở góc nhà.
Mẻ bánh đầu tiên được giã xong, chủ nhà sẽ nặn một chiếc bánh tròn đem cúng mời tổ tiên trước khi mọi người ăn.
Trong ngày này, ngoài việc giã bánh dày, các gia đình tổ chức vui chơi thăm hỏi chúc Tết nhau.
Đàn ông nâng chén chúc nhau sức khỏe, hạnh phúc, các bà các chị say sưa với những câu hát dân ca, điệu múa nón truyền thống. Còn các em nhỏ mải mê với trò chơi dân gian của dân tộc.
Ngày tết thứ 3 cũng là ngày cuối cùng, các gia đình vẫn còn nhộn nhịp khách ra vào chúc Tết, không khí vui tươi không hề giảm, những canh hát trao duyên còn dở dang, những điệu múa còn chưa đến hồi kết.
Chỉ đến khi đêm đã về khuya, các hoạt động mới thưa dần, mọi người về nhà nghỉ ngơi sau những ngày đón Tết, họ không quên hẹn hò nhau đến tết sau lại cùng vui múa hát.
Ăn trọn vẹn cái Tết của người Hà Nhì mới thấy hết tài chế biến của người phụ nữ nơi đây. Họ có thể làm thuần thục vài chục món ăn rất ngon chỉ từ nguyên liệu là thịt lợn, mỗi món có hương vị và cách kết hợp chế biến khác nhau.
