Với đặc thù riêng về phong tục tập quán, lối sống, người Phù Lá ở Lào Cai vẫn lưu giữ được những nét văn hóa truyền thống, đặc biệt là phong tục ăn Tết mừng năm mới.
Lào Cai có 25 dân tộc anh em cùng sinh sống, mỗi dân tộc có một kiểu đón Tết riêng, đôi khi kéo dài rất nhiều ngày, gọi là mùa Tết. Mỗi kiểu ăn Tết của đồng bào đều biểu hiện nét đặc trưng văn hóa riêng của dân tộc mình như: Hội chơi núi mùa Xuân của dân tộc Mông (còn gọi là hội Gầu Tào), Tết nhảy của người Dao đỏ, hội Lồng Tồng của người Tày…
Cũng như đồng bào các dân tộc thiểu số khác, đồng bào Phù Lá sống thành từng làng, mỗi làng có vài chục nóc nhà, chủ yếu ở các huyện Mường Khương, Bắc Hà, Bảo Thắng và Bảo Yên. Với đặc thù riêng về phong tục tập quán, lối sống, ngày nay người Phù Lá vẫn lưu giữ được những nét văn hóa truyền thống, đặc biệt là tục ăn Tết mừng năm mới.
Mỗi độ xuân về, khi muôn sắc hoa nở rộ trên khắp sườn núi, bản làng cũng là lúc đồng bào các dân tộc Phù Lá tạm gác lại mọi công việc sản xuất để vui Tết, đón xuân.
Người Phù Lá ăn Tết chính trong 3 ngày từ mồng 1 đến mồng 3, nhưng các hoạt động vui Xuân thường kéo dài từ mồng 1 đến hết ngày 15 tháng giêng, sau đó mới bắt đầu bước vào lao động sản xuất trong một mùa vụ mới.
Để chuẩn bị đón Tết, từ tháng chạp, đồng bào đã chuẩn bị củi, dự trữ rau lợn, sấy khô cá, nấu rượu và tìm lá dong để gói bánh chưng. Không chỉ phụ nữ mới khéo tay, người đàn ông Phù Lá cũng rất giỏi nghề làm yên ngựa. Chả vậy mà vào dịp Tết, họ lại làm rất nhiều yên ngựa mang đến chợ bán để lấy tiền mua sắm thức ăn, quần áo, quà cho bố mẹ và các con.
Vào các phiên chợ cuối năm, phụ nữ dân tộc Phù Lá nô nức đi chợ mua sắm quần áo, giày dép cho con cùng các hàng hóa phục vụ cho ngày Tết như: hương, tiền giấy vàng, muối, dầu… Trong dự tính của các chị, lượng thực phẩm hàng hóa đủ phục vụ cho 15 ngày Tết (từ mồng một đến 15 tháng giêng).
 |
Trong rộn rã tiếng khèn, điệu hát, lời ca, người già gặp nhau trầm ấm bên chén rượu; đám thanh niên trẻ nhỏ tíu tít hòa mình vào các trò chơi đu quay, đá cầu, trốn tìm, đánh cỏ, chơi cù… Với đồng bào Phù Lá, Tết thực sự là ngày hội lớn gắn kết tình cảm cộng đồng, làng xóm mang đậm ý nghĩa nhân văn sâu sắc.
Phong tục đón tết của người Phù Lá mang đậm nét tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Việt, thể hiện triết lý nhân sinh quan và một niềm tin về cuộc sống vĩnh hằng của con người. Cũng là dịp để các thế hệ con cháu nhớ về nguồn cội của mình, đồng thời tạo cho con người khoảng thời gian nghỉ ngơi, giao lưu gặp gỡ anh em, bạn bè cùng nâng chén rượu chúc cho mùa màng tươi tốt, làm ăn gặp nhiều may mắn, gia đình ấm no, hạnh phúc.
